Anatomia dhe Fiziologjia e Sistemit Nervor.
Pjesa e përgjithshme.
Sistemi Nervor ndahet ne Sistemin Nervor Qendror dhe në Sistemin Nervor Periferik.
SISTEMI NERVOR QENDROR (SNQ)
| |
| |
Palca kurrizore truri I njeriut
SISTEMI NERVOR PERIFERIK(SNP)
| |
| |
Sistemi nervor Somatik Sistemi nervor Autonom
(SNS) (SNA)
/ \ / \
shqisor mtorik parasimpatik simpatik
Pjesa e përgjithshme.
Sistemi Nervor ndahet ne Sistemin Nervor Qendror dhe në Sistemin Nervor Periferik.
SISTEMI NERVOR QENDROR (SNQ)
| |
| |
Palca kurrizore truri I njeriut
SISTEMI NERVOR PERIFERIK(SNP)
| |
| |
Sistemi nervor Somatik Sistemi nervor Autonom
(SNS) (SNA)
/ \ / \
shqisor mtorik parasimpatik simpatik
Sistemi nervor autonom (vegjetativ)Puna e organeve te brendshme zhvillohet pa ndikimin e vullnetit tone :
ne nuk mundemi sipas deshires ta rrisim shpejtesine me te cilin ushqimi do te kaloje neper stomak ose lartesine e trysnis te gjakut.
Arsye per kete eshte sistemi nervor autonom I cili kontrollon punen e organeve te brendshme.Sistemi nervor autonom krijohet me ndarje nga ai qendror me te cilin ne menyr indirekte rrin ne lidhje te perhershme.
Ky system ben rregullimin e funkcioneve vegjetative( te pavullnetshme ) te organeve tretese ,sekrecionit te gjendrave te organeve te shumimit gjithashtu regullon punen e zemres dhe te eneve te gjakut. Sistemi nervor autonom eshte I ndertuar prej ganglioneve dhe pejzave nervore .
Sistemi nervor autonom ndahet ne dy pjese:
1.Sistemi nervor simpatik e stimulon punen e organeve te brendshme: nen veprimin e tij psh. Pershpejon punene e zemres dhe mushkerive.
Ai eshte I radhitur ne forme te dy rendeve nyjore ne dy anet e shtylles kurrizore. Nyjet quhen ganglione dhe kane lidhje me palcen kurrizore. Nga ganglionet , ne organet perkatese nisin qimet nervore.
2.Sistemi nervor parasimpatik ka veprim te kunderme sistemin simpatik . Ai per shembull e ngadalson frymemearjen dhe punene e zemres .
Nervat parasimpatike e marin fillimin ne tru dhe ne pjesen fundore te palces kurrizore.
Nervi me I rendesishem parasimatik eshte nervi shetites (n.vagus) qe e ka fillimin ne tru dhe degezimet e tije perfundojne ne te gjitha organet e mbrendeshme.
Fijet simpatike dhe parasimpatike rreth organeve formojne gersheta nervore , te asdhtequajtura pleksura.
Ngacmimi I fuqishem dhe I befasishem I ketryre pleksuseve mund te shkaktoje nderprerje e perkohshme te punes te ketyre organeve.
ne nuk mundemi sipas deshires ta rrisim shpejtesine me te cilin ushqimi do te kaloje neper stomak ose lartesine e trysnis te gjakut.
Arsye per kete eshte sistemi nervor autonom I cili kontrollon punen e organeve te brendshme.Sistemi nervor autonom krijohet me ndarje nga ai qendror me te cilin ne menyr indirekte rrin ne lidhje te perhershme.
Ky system ben rregullimin e funkcioneve vegjetative( te pavullnetshme ) te organeve tretese ,sekrecionit te gjendrave te organeve te shumimit gjithashtu regullon punen e zemres dhe te eneve te gjakut. Sistemi nervor autonom eshte I ndertuar prej ganglioneve dhe pejzave nervore .
Sistemi nervor autonom ndahet ne dy pjese:
1.Sistemi nervor simpatik e stimulon punen e organeve te brendshme: nen veprimin e tij psh. Pershpejon punene e zemres dhe mushkerive.
Ai eshte I radhitur ne forme te dy rendeve nyjore ne dy anet e shtylles kurrizore. Nyjet quhen ganglione dhe kane lidhje me palcen kurrizore. Nga ganglionet , ne organet perkatese nisin qimet nervore.
2.Sistemi nervor parasimpatik ka veprim te kunderme sistemin simpatik . Ai per shembull e ngadalson frymemearjen dhe punene e zemres .
Nervat parasimpatike e marin fillimin ne tru dhe ne pjesen fundore te palces kurrizore.
Nervi me I rendesishem parasimatik eshte nervi shetites (n.vagus) qe e ka fillimin ne tru dhe degezimet e tije perfundojne ne te gjitha organet e mbrendeshme.
Fijet simpatike dhe parasimpatike rreth organeve formojne gersheta nervore , te asdhtequajtura pleksura.
Ngacmimi I fuqishem dhe I befasishem I ketryre pleksuseve mund te shkaktoje nderprerje e perkohshme te punes te ketyre organeve.
Sistemi nervor qendror përbëhet nga truri dhe palca e kurrizit. Ky sistem përfshin regjistrimin dhe vlerësimin e sinjaleve nga periferia si dhe reksionin e mëtutjeshmëm mbi këto nxitje, zhvillimin e mendimeve dhe ndjenjave si dhe krijimin e kujtesës.Sistemi nervor periferik përçon ngacmimet sensorike në drejtim të sistemit qendror. Po ashtu përcjell informatat, të cilat e përcaktojnë reksionin e trupit, në drejtim të muskujve, gjëndrrave dhe shqisave.Indi nervor përbëhet nga qeliza të qajtura neutrone, të cilat kanë fije të holla që përçojnë sinjalet elektrike. Disa neutrone kanë fije disa metra të gjata.Nervat janë kabllot kryesore të trupit dhe përmbajnë qindra fije nervore, të cilat shkojnë në çdo cep të trupit. Kur sinjali elektrik arrin fundin e një neutroni, një hendek i quajtur sinaps, e ndalon atë të kalojë tek qeliza tjeter. Disa lëndë kimike të quajtura neurotransmetuese, kapërcejnë këtë hendek dhe ngacmojnë qeizën tjetër, duke përcjellë sinjalin. Të gjitha këto kontrllohen në qendër. Truri i njeriut ka masën e një arre kokosi dhe sipërfaqe të rrudhur si një arrë. Ai lidhet me pjesën tjetër të sistemit nervor nëpërmjet një tubi neuronesh që njihen si palca kurrizore. Ky sistem lejon që trupi juaj të reagojë ndaj botës me shpejtësinë e vetëtimes. Ai punon si një rrjet me tela dhe kabllo elektrike, me dallim se këtu bëhet përçimi i informatatve dhe jo i energjisë. Qendra e sistemit është Truri, i cili i merr sinjalet nga organet shqisore, përpunon informacionin dhe dërgon sinjale të reja, që i treojnë trupit si të reagojë. Shpejtësia e sinjaleve gjatë përshkrimit të nervave mund të arrijë deri në 400 km/h.
Llojet e neuroneve.Trupi ka tre lloje neuronesh: a) neurone ndijore, b)interneuronet dhe c) neuronet motorike. Kur dëgjoni mësuesin që ju bën një pyetje në klasë, neuronet ndijore ose neuronet aferente e mabartin informacionin prej veshëve në trupin tuaj. Interneuronet ose neuronet shoqëruese e shpien informacionin ne çdo pjesë të trupit tuaj, kështu që ju mund të interpretoni informacionin shqisor dhe të mendoni për veprimin që do të ndërmerrni.kur ju vendosni se sit ë reagoni, neuronet motorike ose neuronet eferente, e shpien informacionin në muskujt tuaja, kështu që mund të flisni. Aksonet e neuroneve jashtë trurit dhe palcës kurrizore spinale bashkohen në tufa që quhen nerva. Kështu, neuronet shqisore formojnë nervat shqisore dhe neuronet motorike formojnë nervat motorike. Këto formojnë sistemin nervor periferik.